انسان موجودی است كه فطرتاً تمايل دارد كه در اجتماع باشد و برخی از حوائج خود از طريق ارتباط با ديگران مرتفع سازد. و اساساً زندگی بدون ارتباط با جهان پيرامون بسيار سخت و دشوار مي باشد.
بدون اين ارتباطات نمی تواند نيازهای (مادی و معنوی) خود را ارضاء كند؛ و شايد يكی از مهم ترين ارتباطاتی، كه انسان می تواند با هم نوع خود داشته باشد، رابطه همسايه با همسايه است كه در شرع مقدس اسلام نيز بر اين ارتباط تأكيد بسيار زيادی شده است بطوريكه علي ـ عليه السّلام ـ در وصيت نامه خود به امام حسن ـ عليه السّلام ـ می نويسد:
«خدا را، خدا! درباره همسايگان، حقوقشان را رعايت كنيد كه وصيت پيامبر شماست، همواره به خوش رفتاری با همسايگان سفارش می كرد تا آنجا كه گمان برديم برای آنان ارثی تعيين خواهد كرد.»[1]
و يا در جائی ديگر می فرمايد:«متقين كسانی هستند كه به همسايگان ضرر و زيان نمی رسانند.»[2]
حقوق برادران ايمانی(از جمله همسايه):
فردی از حضرت صادق ـ عليه السّلام ـ سئوال كرد: حقوق برادران ايمانی چيست؟[3]
حضرت فرمود: برای مؤمن هفت حق واجب است، كه اگر كسی يكی از آنها را اداء نكند و ضايع سازد از ولايت و اطاعت خداوند خارج شده و از پروردگار بی بهره خواهد بود.
«معلي» عرض كرد آن هفت حق چيست؟
آن شخص فرمود: اول آنها كه از همه آسان تر است اين است كه آنچه را برای خود مي پسندی برای او هم دوست داشته باشد.
قسمت دوم
دوّم: بپرهيز از اينكه او را به خشم و غضب درآوري و طلب كن رضايتش را و اطاعت كن امرشرا(در حدود شرع). سوّم: او را به جان و مال و زبان و دست و پايت ياري كن. چهارم: او را به آنچه صلاح اوست راهنما و خبر رسان باش. پنجم: سير نباش درحالي كه او گرسنه است و با تشنگي او سيراب مباش و با برهنگي او برهنه مباش. ششم: اگر خادمي داري براي انجام حوائج او بفرستي. هفتم: قسم او را بپذيري ودعوتش را اجابت نمائي، اگر مريض شود، عيادت كني، اگر بميرد تشييع جنازه اش كني واگر حاجتي داشته باشد قبل از آنكه اظهار كند بر انجام دادنش پيشي بگيري. از اينفرمايش گهربار بخوبي مي توان نتيجه گرفت اين حقوق نه تنها در مورد مؤمن صدق مي كندبلكه در مورد همسايه نيز صدق مي كند. چرا كه رسول خدا فرمودند:«همسايه بر سه قسماست: اول همسايه اي كه سه حق دارد و آن همسايه اي است كه مسلمان و رحم (فاميل وخويش) باشد. دوّم آنكه دو حق دارد و آن همسايه مسلمان است و سوّم همسايه كافر كهفقط حق همسايگي دارد.»[4] حقوقهمسايگان:[5] حداقل حقي كه بر هرهمسايه اي واجب است اين است كه آزار و اذيت او به همسايه خود نرسد. حتي اگرهمسايه اش كافر باشد. آزار و اذيت به مؤمن. مخصوصاً اينكه اگر همسايه نيز باشد. بهاندازه مذموم و پليد است كه امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمودند:«از ما نيست كسي كهبا همسايه خود بخوبي رفتار نكند.» و يا رسول خدا فرمودند:«هر كس همسايه خود راآزار رساند خدا بوي بهشت را بر او حرام سازد و جايش دوزخ است و بد جايگاهي است.» مردي از انصار نزد رسول خدا شرفياب شده و عرض كردند: در فلان محله خانه ايخريدم و نزديكترين همسايه ام كسي است كه اميدي به خيرش نيست و از شرش آسودگي ندارم. رسول خدا: به علي ـ عليه السّلام ـ سلمان، ابوذر، مقداد فرمود تا در مسجد بهصداي بلند جار بزنند: هر كه همسايه اش از آزار او آسوده نباشد، ايمان ندارد. و سهبار جار زدند. سپس آن حضرت با دست خود به هر چهل باب خانه كه در برابرش بودند سمتراست و چپ اشاره فرمود(يعني تا چهل خانه از چهار طرف همسايه است.) نكته: نبايدهمسايه را از دعاي خير فراموش كرد حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ درباره امام حسن ـعليه السّلام ـ فرمودند الجار ثمَّ الدار، اول همسايه بعد خودمان. [1] . محمد دشتي، شرح نهج البلاغه، نشر مشرقين، ص 559. [2] . همان منبع، ص 406. [3] . گناهان كبيره، شهيد دستغيب، ص 157، انتشارات جامعه مدرسين، سال 76. [4] . گناهان كبيره، شهيد دستغيب، ص 306. [5] . سيد عبدالحسين دستغيب، گناهان كبيره، انتشارات جامعه مدرسين قم، سال 76، صص 305، 306
روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله از یاران خود پرسید: آیا می دانید حق همسایه چیست؟ حاضران پاسخ منفی دادند. آن حضرت فرمود: حق همسایه آن ا ست که :
اگر برای کرایه از شما درخواست کمک کرد، به او کمک کنید.
اگر وام خواست، به او بپردازید.
هرگاه تهی دست شد، از او دست گیری کنید.
چنانچه خیری به او رسید، به او تبریک بگویید.
هنگام بیماری، به عیادتش بروید.
در مصیبت ها به او تسلیت بگویید. اگر مُرد، در تشییع جنازه اش حاضر شوید.
بر ارتفاع خانه خود بدون موافقت او نیفزایید تا مانع وزش نسیم و جریان هوا نشود.
هرگاه میوه ای خریدید، مقداری به او هدیه کنید و اگر مایل به این کار نبودید، آن را پنهانی به خانه ببرید و دقت کنید که فرزندتان
آن را از خانه بیرون نبرد که فرزند او ببیند و به خاطر آن بهانه گیری کند.
با بوی غذای مطبوع خود، او را میازارید، مگر آنکه مقداری برایش بفرستید.
اهمیت همسایه را از روایات زیر می توان دریافت که البته بعدش هم حقوق همسایه را خواهم گفت؛
1)حرمت همسايه مثل حرمت مادر است
قَال النبى(ص):حُرْمَةُ الْجَارِ عَلَى الْجَارِ كحُرْمَةِ أُمِّهِ[كافى، ج2، ص66]
پیامبر اعظم(ص):حرمت همسایه مثل حرمت مادر انسان میباشد؛
*************
2)دوري يوسف از يعقوب به خاطر بی توجهی به همسايه
يعقوب چشم خود را از دست داد، يوسف و بينامين را از دست داد، لذا به درگاه خدا ناليد. خطاب شد من چشم و فرزند را به تو بر میگردانم:
،لَكنْ تَذْكرُ الشَّاةَ الَّتِي ذَبَحْتَهَا وَ شَوَيتَهَا وَ أَكلْتَ وَ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ إِلَى جَانِبِك صَائِمٌ لَمْ تُنِلْهُ مِنْهَا شَيئاً[كافى، ج2، ص666]
لکن به یاد آر روزی که گوسفندی را گرفتی و ذبح کردی و آن را با اهلت خوردی و فلانی و فلانی در همسایگی تو روزه و گرسنه بودند و چیزی از آن گوسفند را به آنها ندادی؛
*****************
3)همسايه داري موجب افزايش عمر است
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع):حُسْنُ الْجِوَارِ يعْمُرُ الدِّيارَ وَ يزِيدُ فِي الْأَعْمَارِ[كافى، ج2، ص667]
امام صادق(ع):خوب همسایه داری کردن موجب آبادانی شهرها(محله ها)و طولانی شدن عمر می شود؛ نکته:
از زیبائی های حدیث اینه که حضرت(ع)برای همسایه داری خوب دو اثر دکر کردند:
الف)اثر بیرونی:که همان آبادی شهرهاست.
ب)اثر درونی:که ازدیاد عمر است.
******************
4)همسايه داري موجب ازدياد رزق مي شود
عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي رَجَاءٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ حُسْنُ الْجِوَارِ يزِيدُ فِي الرِّزْق[كافى، ج2، ص6ِ66] امام صادق(ع):خوب رفتاری با همسایه موجب زیاد شدن روزی می شود.
در اهميت نيكى و احترام به همسايه همين بس كه اميرمؤمنان على عليهالسلام در وصيّت خود فرمود:
«اللّه اللّه فى جِيرانكُم فانَّهُم وَصيَّةُ نبيُّكُم، ما زالَ يُوصى بِهم حتّى ظَنَنّا أنّه سَيُوَرِّثُهُم...».
«درباره همسايگان از خدا بترسيد كه آنان سفارش شده پيغمبرتان هستند، همواره درباره ايشان سفارش مىفرمود تا گمان كرديم
براى آنها(از همسايه) ميراث قرار مىدهد(در مالشان سهمى تعيين مىفرمايد).
********به وبلاگ من خوش آمدید*********
خدایا مرا ببخش / مرا فهمی ده تا فرامین وحکمت هایت را درک کنم/ و مرا فرصتی دیگر برای بهتر بودن ده تا دستهاو زبان تو شوم .
آمین یا رب العالمین
آمار مطالب
آمار کاربران
کاربران آنلاین
آمار بازدید
عضویت سریع
